صیانت امنیت فرهنگی از طریق تقویت هویت اسلامی: ارائه مدل هیئت محور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری، مدیریت راهبردی فرهنگی، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی،تهران. ایران

2 دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی، استاد و دبیر گروه آموزشی مدیریت راهبردی فرهنگی، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل دقیق نقش هیئت‌های مذهبی در تقویت امنیت فرهنگی-هویتی و بررسی ارتباط آن با امنیت ملی انجام‌شد. با روش تحلیل مضمون و انجام مصاحبه‌های عمیق با خبرگان حوزه امنیت فرهنگی و دین‌داری، پنج مضمون فراگیر شناسایی شد: هویت‌بخشی اسلامی-ایرانی، گفتمان سازی مقاومت، انسجام‌بخشی اجتماعی، مکانیسم‌های پدافند غیرعامل فرهنگی و آسیب‌شناسی راهبردی. نتایج نشان می‌دهد که هیئت‌های مذهبی از طریق بازتعریف مفاهیمی همچون شهادت و ایثار و تولید گفتمان‌های جایگزین در برابر روایت‌های لیبرال-سکولار، به‌عنوان «سپر امنیتی نرم» عمل می‌کنند. این نهادها، با ایجاد و تقویت شبکه‌های مردمی و مدیریت هوشمندانه بحران‌های اجتماعی، نقش بی‌بدیلی در انسجام ملی، کاهش شکاف‌های طبقاتی و تقویت همبستگی اجتماعی دارند. علاوه بر این، تحقیق نشان داد که چالش‌های جدی همچون نفوذ جریان‌های انحرافی، نبود آموزش تخصصی برای مداحان و ضعف در سازوکارهای حمایتی، مانع از ارتقای تاب‌آوری فرهنگی می‌شود و این نهادها را آسیب‌پذیر می‌سازد. در راستای مقابله با این آسیب‌ها، پژوهش حاضر «مدل پنج‌ضلعی امنیت فرهنگی-هویتی» را معرفی می‌کند که در سه لایه عملکردی عمل می‌کند: هویت‌بخشی و گفتمان سازی مقاومت در لایه اول، انسجام‌بخشی و پدافند غیرعامل فرهنگی در لایه دوم و آسیب‌شناسی راهبردی به‌عنوان لایه سوم. این مدل تأکید دارد که با ساماندهی راهبردی و تقویت عملکرد این اضلاع، هیئت‌های مذهبی می‌توانند به‌عنوان «سازمان‌های پیشران امنیت نرم» عمل کرده و هزینه‌های امنیتی نظام را کاهش دهند. پیشنهاد می‌شود نهادهای حاکمیتی، این هیئت‌ها را در اسناد راهبردی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت نرم، جایگاه‌دهی کنند و از ظرفیت‌های آن‌ها برای تدوین سیاست‌های جامع امنیت فرهنگی بهره ببرند.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار